“God schonk ons ondernemingslust!” De preek schalt door de zalen van Tuschinski. Het publiek zit aan Nova Zembla gekluisterd. Ondernemingslust zou een typisch Hollands trekje moeten zijn, dus gaan we naar films die ons daaraan herinneren omdat we behoefte hebben aan dat ‘typische Nederlandse’? Of zijn historische films gewoon beter entertainment geworden in de afgelopen jaren? “Historische films zijn van actueel, politiek, cultureel en maatschappelijk belang,” aldus producent San Fu Maltha.
In de periode 2000 tot 2011 zijn er ruim 300 grote Nederlandse speelfilms in de bioscoop gegaan, waarvan 11 historische films. Zes daarvan zijn de afgelopen twee jaar (2010/2011) gemaakt, met nog enkele andere op het schema voor 2012. Ondertussen staan verschillende politici ons toe te schreeuwen hoe ‘ons land’ verandert en steeds minder ‘Nederlands’ wordt. Heeft de toename van historische films iets te maken met een zoektocht van kijkers naar ‘de eigen identiteit als Nederlander’?
Inleven
Volgens sociaal psycholoog Juliette Walma van der Molen neemt de interesse van de kijker in historische films niet toe omdat mensen op zoek zijn naar hun ‘Nederlandse achtergrond’ maar doordat we ons graag inleven in films. “De afgelopen jaren zijn kijkers steeds meer gewend geraakt aan het fenomeen ‘reality’. Dit komt door bijvoorbeeld de ontwikkeling van ‘reality-tv’. Bij reality kunnen mensen zich makkelijk inleven, en geschiedenis leent zich hier een stuk makkelijker voor dan fladderende elfjes in een magisch sprookjesbos.” Volgens de psycholoog zijn filmmakers dus niet bezig om de ‘Nederlandse identiteit’ aan te wakkeren. “Ze zijn gewoon aan het bedenken hoe ze weer een grote kaskraker kunnen maken. Anders zouden ze wel documentaires maken,” aldus Van der Molen.
Eigen geschiedenis
Gemopper in de Gouden Koets. Het knisperen van dode bladeren onder jongensvoeten. Een SS’er die door de Plantage Middenlaan marcheert. San Fu Maltha heeft de afgelopen jaren meerdere historische films geproduceerd. Hieronder vielen onder meer Majesteit, Oorlogswinter, Stille Kracht en de nieuwste oorlogsfilm van 2012 Süskind. De producent vindt dat historische film een belangrijk maatschappelijk belang dragen. “Historische films zorgen ervoor dat we onze geschiedenis niet vergeten.” Waar Van der Molen stelt dat men naar films gaat om fantasie te botvieren, stelt Maltha dat men erheen gaat om een stuk van de eigen geschiedenis terug te zien. Maar volledig van Van der Molen’s stelling wegstappen doet de producent ook weer niet. “Mensen zijn dol op fictie. Documentaires trekken al jaren steeds minder kijkers.” In 2011 zijn er twee documentaires gemaakt die de status van Kristallen Film (10.000 bezoekers) hebben bereikt. “Daarom maken we in een speelfilm sommige dingen iets dramatischer. Dan hou je de aandacht beter vast. Zo hebben we bij Süskind de kampcommandant op een paard geplaatst. In werkelijkheid reed hij op een fiets door het kamp, niet op een paard. Maar nu ziet het machtsvertoon er veel spectaculairder uit.”
Dijkdoorbraak
Herman de Wit is werkzaam bij het Nederlands Film Festival. Hoewel De Wit het met Maltha eens is dat historische films helpen voorkomen dat de geschiedenis wordt vergeten, benadrukt hij dat de toename in historische films in de afgelopen jaren niets te maken heeft met een aangewakkerde drang bij mensen om op zoek te gaan naar Nederlandse geschiedenislessen, of Nederlandse helden. “Vroeger wilde men ook historische films maken, met dezelfde ‘helden’ in beeld. Toen werden ze echter niet gemaakt. Dit komt heel simpel door de veranderende technieken.” De Wit stelt dat in de afgelopen vijf jaar de technische mogelijkheden binnen de Nederlandse filmwereld steeds professioneler zijn geworden. “Twintig jaar geleden hoorde ik filmmakers praten over een film over de Watersnoodramp. De Storm kwam er pas mee in 2006. Niet omdat kijkers ineens behoefte hadden aan helden die die verschrikkelijke tijd hadden overleefd, maar simpelweg omdat het tot 2005 technisch amper mogelijk was om een dijkdoorbraak na te bootsen.” Gaan mensen dus echt alleen maar naar historische films omdat ze zich daar makkelijker in kunnen leven bij de personages, zoals Van der Molen stelt? “Ik durf het niet met zekerheid te zeggen, maar de stelling van de psycholoog klinkt aannemelijk . Zoals ik al zei is de Nederlandse film veel professioneler geworden, dus decors lijken veel echter. Nova Zembla is gedeeltelijk in de computer gemaakt, je hebt weinig fantasie nodig om jezelf in het landschap voor te stellen.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten